Thủ tướng vừa chỉ đạo Bộ Xây dựng cắt giảm thủ tục cấp phép xây dựng cho các công trình nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp; đề xuất chuyển hướng quản lý điều kiện kinh doanh sang hậu kiểm.

Mô hình này được kỳ vọng vừa giảm gánh nặng thủ tục, vừa khuyến khích doanh nghiệp chủ động, minh bạch hơn trong hoạt động. Đặc biệt đây sẽ là đột phá thể chế về đầu tư xây dựng trong thời gian tới.

Loại bỏ "giấy phép con" không cần thiết, tốn kém thời gian

Theo Luật Xây dựng, hoạt động cấp phép xây dựng được thực hiện với công trình xây dựng nhà ở tại các đô thị, dự án đầu tư kinh doanh bất động sản, nhà ở quy mô lớn; còn khu vực nông thôn chưa thực hiện cấp phép xây dựng.

Ở các đô thị, việc cấp phép xây dựng được thực hiện với hai nhóm công trình: nhóm dự án bất động sản, nhà ở thương mại, cao ốc, chung cư cao tầng, các nhà máy trong khu công nghiệp và nhóm công trình nhà ở riêng lẻ của cư dân đô thị.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Hữu Nghĩa, tổng giám đốc Công ty Lê Thành, cho biết với quy trình thủ tục cấp phép xây dựng hiện nay, sau khi được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, chủ đầu tư dự án phải thực hiện tiếp các bước lập, phê duyệt thiết kế cơ sở; trình cơ quan quản lý nhà nước thẩm định thiết kế kỹ thuật và xin cấp giấy phép xây dựng dự án.

Điều đáng nói, theo ông Nghĩa, là các bước lập, phê duyệt thiết kế cơ sở, thẩm định thiết kế kỹ thuật, cấp phép xây dựng có nội dung y chang nội dung quy hoạch chi tiết 1/500 đã được duyệt.

Về bản chất thì thủ tục cấp phép lặp đi lặp lại 4 lần, chỉ khác nhau tên thủ tục. Và để thực hiện 3 bước thủ tục không cần thiết này, doanh nghiệp mất khoảng 6 tháng chờ đợi, tốn kém chi phí và bỏ lỡ nhiều cơ hội kinh doanh.

Đại diện một doanh nghiệp bất động sản cũng cho hay cơ bản nội bản vẽ quy hoạch chi tiết 1/500 thể hiện tất cả các mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt công trình, khoảng lùi trước lùi sau của công trình, chiều cao, mật độ xây dựng y chang như nội dung giấy phép xây dựng.

Vì thế, thủ tục cấp giấy phép xây dựng với các dự án đầu tư xây dựng là thừa, không cần thiết; cơ quan quản lý căn cứ vào quy hoạch chi tiết 1/500 của từng dự án là hậu kiểm, giám sát được.

Vị này cũng cho rằng việc bổ sung thủ tục cấp phép xây dựng vào Luật Nhà ở 2014 và các văn bản hướng dẫn làm phát sinh nhiều thủ tục, giấy phép con như cấp phép xây dựng, cấp chứng chỉ hành nghề xây dựng.

Trước đó, Luật Nhà ở 2003 không quy định chủ đầu tư dự án phải thực hiện thủ tục cấp phép xây dựng, thẩm định thiết kế; dự án có phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 là chủ đầu tư được xây liền.

Một điểm bất cập khác của Luật Xây dựng 2014 cũng được ông Lê Hữu Nghĩa chỉ ra, đó là quy định chủ đầu tư dự án nhà ở phải thực hiện thủ tục kiểm tra công tác nghiệm thu công trình tại sở xây dựng.

"Thủ tục này hình thức, kéo dài nhiều tháng, không cần thiết, do đó nên bỏ luôn. Thực tế khi làm thủ tục nghiệm thu dự án nhà ở, chủ đầu tư chỉ ôm hết hồ sơ lên cho cán bộ sở kiểm tra xem đủ chưa rồi ký xác nhận" - ông Nghĩa nói.

Và với quy trình thủ tục thực hiện dự án nhà ở hiện nay, theo ông, Nhà nước đang "ôm" việc của doanh nghiệp, nhưng khi xảy ra sự cố công trình thì cơ quan quản lý nhà nước lại không chịu trách nhiệm, mà doanh nghiệp chủ dự án, đơn vị thi công, đơn vị thiết kế, tư vấn giám sát phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Vì thế nên thủ tục này không cần thiết.

Ông Lê Hoàng Châu, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cũng cho rằng Bộ Xây dựng cần sớm bỏ quy định cấp phép xây dựng với các dự án bất động sản, nhà ở thương mại đã được cấp thẩm quyền phê quyệt quy hoạch chi tiết 1/500.

"Thủ tục cấp phép xây dựng đang tồn tại nhiều bất cập, dự án được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 rồi nhưng khi mỗi lần san lấp mặt bằng, thi công hồ cảnh quan, đường giao thông trong dự án lại phải xin phép xây dựng là bất cập.

Hay các công trình chuyên ngành sau khi được bộ chuyên môn phê duyệt thiết kế công trình vẫn phải xin giấy phép xây dựng. Những giấy phép con loại này cần sớm được loại bỏ để tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng" - ông Châu nhấn mạnh.

Cần sớm phủ kín quy hoạch chi tiết 1/500 các tuyến phố, tuyến đường, khu dân cư đô thị

Ủng hộ chủ trương bỏ cấp phép xây dựng với nhà ở riêng lẻ nhưng ông Châu cho rằng chủ trương này không dễ thực hiện khi hầu hết đô thị Việt Nam chưa phủ kín được quy hoạch chi tiết 1/500, phê duyệt thiết kế đô thị cho các tuyến đường, tuyến phố.

Ông Châu dẫn chứng ở Mỹ không thực hiện cấp phép xây dựng mà chỉ quản lý theo quy hoạch, thiết kế đô thị đã phê duyệt.

Người dân muốn xây nhà trên đất của mình chỉ cần tìm hiểu quy hoạch, thiết kế đô thị đã được duyệt và tự xây dựng đúng theo quy hoạch về chiều cao, khoảng lùi, cốt nền công trình và cả tông màu công trình.

Nhưng ở Việt Nam, hiện chỉ có một số tuyến đường tại các đô thị được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, ví dụ tuyến Nhật Tân - Nội Bài (Hà Nội). Đây là một trong số ít tuyến đường trên cả nước được phê duyệt quy hoạch 1/500, phê duyệt thiết kế đô thị.