Từ ngày 1/1/2026, khi Luật Việc làm sửa đổi (2025) chính thức có hiệu lực, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) sẽ chịu ba điều chỉnh lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người lao động. Những thay đổi này được kỳ vọng mang lại sự công bằng, minh bạch và khả năng hỗ trợ thiết thực hơn đối với người mất việc. Dưới đây là phân tích chi tiết.
1. Người đủ điều kiện hưởng lương hưu sẽ không được trợ cấp thất nghiệp
Một điểm mới đáng chú ý là định nghĩa điều kiện loại trừ trợ cấp thất nghiệp liên quan đến tuổi nghỉ hưu. Trước đây, luật quy định người “đã hưởng lương hưu” thì không được trợ cấp thất nghiệp — điều này đã tạo ra lỗ hổng cho những người đủ điều kiện nghỉ hưu nhưng chưa thực hiện thủ tục hưởng lương hưu vẫn có thể được trợ cấp thất nghiệp.
Luật Việc làm 2025 đã khắc phục vướng mắc này tại khoản a, Điều 38, bằng cách quy định rõ: người lao động chấm dứt hợp đồng lao động khi đủ điều kiện hưởng lương hưu thì không được hưởng trợ cấp thất nghiệp, bất kể đã làm thủ tục lãnh lương hưu hay chưa. Như vậy, tiêu chí xác định bị mở rộng từ “đã hưởng” sang “đã đủ điều kiện hưởng”.
Cơ chế này nhằm đảm bảo quỹ BHTN hỗ trợ đúng người mất việc theo bản chất của bảo hiểm — tránh trường hợp lợi dụng chính sách để nhận trợ cấp khi thực tế đã có quyền hưởng lương hưu.
2. Rút ngắn thời gian chờ trợ cấp: từ 15 ngày xuống 10 ngày
Điểm thứ hai đáng chú ý là việc giảm thời gian chờ để bắt đầu hưởng trợ cấp thất nghiệp. Theo quy định hiện hành (Luật 2013), sau khi người lao động nộp hồ sơ hợp lệ, phải chờ 15 ngày làm việc để có thể xác định là đang thất nghiệp và bắt đầu nhận trợ cấp (tức trợ cấp bắt đầu từ ngày làm việc thứ 16).
Luật Việc làm 2025 giảm khoảng thời gian này xuống còn 10 ngày làm việc, tức thời điểm hưởng trợ cấp là từ ngày làm việc thứ 11, kể từ ngày nộp đầy đủ hồ sơ.
Việc rút ngắn 5 ngày này mang ý nghĩa thực tiễn rõ rệt với nhóm lao động thu nhập trung bình hoặc thu nhập thấp — giúp họ tiếp cận nguồn trợ cấp kịp thời hơn, giảm áp lực tài chính trong giai đoạn mất việc và chờ việc mới. Đây cũng là biện pháp cải cách hành chính hướng tới sự hiệu quả, nhanh chóng trong giải quyết hồ sơ BHTN.
3. Thống nhất mức hưởng tối đa cho tất cả người lao động
Đây là sự thay đổi về mặt công bằng trong quy định trợ cấp thất nghiệp. Theo Luật Việc làm 2013, có hai cách tính trần trợ cấp tối đa:
-
Đối với người hưởng lương theo chế độ Nhà nước: không quá 5 lần “mức lương cơ sở”
-
Đối với người lao động hưởng lương theo doanh nghiệp: không quá 5 lần “mức lương tối thiểu vùng”
Sự phân biệt này dẫn tới chênh lệch lợi ích giữa hai nhóm lao động. Luật Việc làm 2025 đã bỏ “mức lương cơ sở” trong công thức trần, thống nhất rằng mức trợ cấp tối đa không được vượt quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng, áp dụng cho mọi người lao động.
Việc công thức mới này được áp dụng đồng nhất sẽ giúp hệ thống trợ cấp thất nghiệp trở nên minh bạch hơn, dễ áp dụng hơn và giảm thiểu bất bình đẳng giữa các nhóm lao động khác nhau.
Nhấn mạnh và lời khuyên cho người lao động
Những điều chỉnh này — loại trừ người đủ tuổi hưởng lương hưu, rút ngắn thời gian chờ, và thống nhất mức tối đa trợ cấp — là những bước tiến quan trọng để hoàn thiện chính sách BHTN. Nhưng để thực sự bảo vệ quyền lợi của mình, người lao động cần:
-
Hiểu rõ luật mới và đối chiếu với tình trạng của bản thân (tuổi hưu, thời gian đóng bảo hiểm, hợp đồng lao động)
-
Khi nghỉ việc, nộp hồ sơ hưởng trợ cấp ngay trong thời hạn quy định (trong 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng) để tránh bị mất quyền lợi. cafef
-
Theo dõi và kiểm tra quá trình đóng bảo hiểm thất nghiệp qua sổ BHXH hoặc ứng dụng VssID để kịp thời phát hiện sai sót.
-
Khi có dấu hiệu đủ điều kiện hưởng lương hưu, cân nhắc thời điểm nghỉ việc — bởi nếu rơi vào tình trạng “đủ điều kiện hưởng lương hưu”, bạn sẽ bị loại khỏi đối tượng hưởng trợ cấp thất nghiệp theo luật mới.
